0SMANLI ARŞİVİNDE DÖRTYOL

Dörtyol, Büyük önder Atatürk’ün “Benim Türkiye’de en sadık dostlarım Dörtyol’dadır” dediği ve 3 defa ziyaret etiği bir ilçemizdir. Bu ilçe ki, 19 Aralık 1918 ‘de Türk milletinin saldıran düşmana karşı ilk kurşun atıldığı ve ilk ayaklanmasının gerçekleştirildiği yerdir. Binlerce yıl farklı farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan Dörtyol çeşitli dönemlerde yoğun yerleşimine sahne olmuştur. Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferinden sonra (1516) Dörtyol ve çevresi Osmanlı hâkimiyetine geçmiş ve İskenderun ile Adana arasındaki bölgede "Özer İli" adı ile bir Sancak oluşturulmuş ve 1527 yılında bu sancak "Uzeyr İli" adıyla Şam vilayetine bağlanmıştır. Malazgirt zaferinden sonra Dörtyol ve çevresine çoğunluğu Oğuzların Üçok kola mensup Türkmenler yerleşerek Dörtyol’un ilk temelini ÖZERLİDE atmış ve Özeroğluları tarafından UZEYR sancağı olarak yönetilmiştir. 1865 yılında Cebeli bereket(Osmaniye) sancağı içinde yer alıyor. 1980 li yıllarda Payas sancağına bağlı iken Sancağın Halep vilayetine bağlanması ile Halep yönetimine giriyor. Dörtyol adına ilk defa Tapu tahrir defterinde 1870 yılında Payas kazasına bağlı bir mevki olarak yer aldığı görülüyor. 1890 yılında Dörtyol, Payas‟a bağlı, Çokmerzimen karyesi olarak bilinen bir köy yerleşimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu köy zamanla büyüyüp bu günkü Dörtyol ilçesinin temelinin atıldığı yer olarak kayıtlara geçiyor. Dörtyol 1900 yılında büyük bir köy olunca İmraniye adı verilmiş ve1902-1906 yılları arasında Payas idaresi altında kalmıştır. 1909 yılına kadar Erzin kazasına bağlı bucak olarak görülüyor. 1909 yılından itibaren Dörtyol adı ile Adana vilayeti, Cebel-i Bereket sancağına (Osmaniye) bağlı bir kaza merkezi olmuştur. Bugün Dörtyol olarak bilinen ve üç köyün birleşmesi ile oluşan kazanın merkezi Ermenilerin çoğunlukla bulunduğu Çokmerzimen köyünün bir mahallesi olarak kurulmuştur. Bu mahalle Çokmerzimen, Özerli ve Ocaklı köylerinin kavşak noktasında bulunduğundan Dörtyol adını almıştır. 2 Nisan 1912 yılında adı Ümraniye olarak değiştirilmiştir. Suriye’nin Hama sancağında Ümraniye adında bir yerleşimin olması nedeniyle ismi yeniden Dörtyol olmuştur.